Untitled (Mountain View) is een collage van verticale fragmenten uit toeristische postkaartjes met berglandschappen. Kunstenaar Zena Van den Block (°1995) scande tientallen ansichtkaarten van de afgelopen decennia in en printte fragmenten daarvan uit op groot formaat. Door de uitvergroting worden de pixels zichtbaar en ontstaan geabstraheerde landschappen. De aparte stroken vormen een skyline van aansluitende bergtoppen.
Zena onderzoekt de clichés van de beeldvorming en heel specifiek zoomt ze in op de toeristische blik. Het gereconstrueerde landschap bevestigt het verlangen van een onbezoedelde vakantie in de bergen: blauwe lucht met wat idyllische witte schapenwolkjes, de adembenemende toppen op de achtergrond en enkele authentieke aspecten zoals een berghutje, een bloemenweide of een toeristisch trammetje. De kans is gering dat je op een ansichtkaart een elektriciteitsmast, vrachtverkeer of een billboard aantreft. Vaak is de toerist op zoek naar nostalgie – een folkloristische werkelijkheid die buiten het dagdagelijkse ligt. De stelselmatige herhaling van steeds ongeveer dezelfde beelden draagt daartoe bij.
Opvallend is dat bijna alle ansichtkaarten die voor deze installatie gebruikt werden uit de tweede helft van de vorige eeuw dateren. De postkaart wordt meer en meer vervangen door foto’s die reizigers zelf nemen. Toch bestendigen ze hetzelfde clichématige beeld. Waar vroeger een kaartje naar de huis gestuurd werd om te bewijzen dat je er was, wordt nu de eigen ik (selfie) op de voorgrond geplaatst bij de vakantiebestemming en breed verspreid via allerlei sociale mediakanalen. Hoe meer likes je foto oplevert, hoe meer je zelf belang kan hechten aan de waarde van jouw vakantiebestemming én hoe belangrijker je herinnering aan je vakantie kan worden nadien.
Ook uit ander werk van Zena blijkt een fascinatie voor de invalshoeken van toeristische fotografie. In haar flipboek “50 ways to pose as a tourist taking pictures” uit 2017 toont ze onverbloemd hoe je jezelf en/of de topos kan vastleggen op foto, of ze gaat in “groetjes uit België” (2016-17) juist op zoek naar non-places in ons land die ze fotografeert en als postkaartenset verspreid, inclusief postzegels.
Specifiek binnen de opstelling van Untitled (Mountain View) in de K1-vitrine bij WARP springen een aantal bijzonderheden in het oog. Wie goed kijkt, valt het op dat de stroken niet perfect op elkaar aansluiten. Het lijken wel blinderingen die een klein stukje witruimte zichtbaar laten. In de kleine ruimte van de vitrine, met het opvallende witte vloeroppervlak, doet het berglandschap aan als een beklemmend klein denkkader, maar door de kleine spaties geeft het mogelijkheden om daar buiten te treden. Want zelfs al zien we in deze installatie fragmenten van liefst 30 verschillende postkaarten uit diverse landen, Zena weet de contouren van de bergen naadloos op elkaar te doen aansluiten.
De collage vult alle wanden van de vitrine, waardoor de gereconstrueerde Mountain View een erg imponerende indruk maakt binnen een dichtbebouwde stedelijke kom. De artificiële groene omlijsting beklemtoont dat het landschap haaks staat op de omringende architectuur. Tegelijk biedt het een verrassend uitzicht op een toeristische vakantie in de natuurlijke omgeving van de bergen. Laat je als voorbijganger in de Apostelstraat verleiden om reikhalzend uit te kijken naar een volgende reisbestemming of nostalgisch terug te denken aan die geslaagde bergvakantie van weleer…
Deze tekst werd geschreven naar aanleiding van de deelname van Zena Van den Block aan K1 – het vitrineproject van Kunstenplatform WARP.
Zena Van den Block 